2016 yılında, Denizli Ticaret Borsası, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Denizli Tarım ve Orman İl Müdürlüğü ile ‘Nükleer Teknikler Kullanılarak Leblebilik Nohut Islahı Projesi’nin başladığını hatırlatan Başkan Tefenlili açıklamasında “paydaşlarımızla Eskişehir Geçit Kuşağı’nda bir araya gelerek 2021 yılında geldiğimiz noktayı değerlendirdik. TENMAK Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü’nde görevli olan Dr. Zafer Sağel, Borsamız heyetine, PAÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kutluhan ve PAÜ Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Ramazan Alan’a proje başlagıcından günümüze kadar olan süreçte yapılan çalışmalar hakkında bilgiler aktardı. 2021 yılında elde ettiğimiz sonuçlar neticesinde 3 çeşit Leblebilik Nohut Tohumu’nun tescilleneceğinin müjdesini vermek istiyorum. Çalışmalarımız neticesinde sektörün ihtiyacı olan iri taneli, kolay soyulabilen, işlem görmeye ve hastalıklara dayanıklı nohut tohumu elde ettik. 1 çeşidi tescile gönderdik, 2 çeşidi 2022 yılında göndereceğiz. Yöremize uygun yerli tohumlar ile leblebi sektörünün dışa bağımlığınını azaltacağız” ifadelerine yer verdi.
Denizli heyetinin Eskişehir’deki toplantıdan sonra Edirne Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne gittiğini söyleyen Başkan Tefenlili, Edirne ziyareti kapsamında Trakya Araştırma Enstitüsü’nde proje değerlendirme toplantısı gerçekleştirildiğini belirtti. Başkan Tefenlili “Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde gerçekleşen toplantıda, 2019 yılında Denizli Ticaret Borsası, Pamukkale Üniversitesi, Tarım ve Orman İl Müdürlüğü ve Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile başladığımız ‘Çerezlik Ayçekirdeği Tohumu Islah Projesi’ni değerlendirdik. Projede bu yıl 3. senemizi tamamladık ve 3 sene sonunda elde ettiğimiz proje çıktılarını değerlendirdik. Gelinen aşamada, Çin’den gelen ayçekirdeği tohumunun önüne geçebilecek, hibrit, yerli, siyah çerezlik ayçekirdeği ve hibrit, yerli, beyaz ayçekirdeği tohumlarının aday çeşitlerini belirledik. Çeşitlerin belirlenmesi ile devam eden projede 2 yıl içinde yeni çeşitler tescile sunulacak” dedi.
DTB’nin 2 farklı ilde farklı paydaşlarla yürüttüğü projelerin amacı hakkında bilgi veren DTB Başkanı Tefenlili şu ifadereler yer verdi:
“Öncelikle Nükleer Teknikler Kullanılarak Leblebilik Nohut Islahı Projemize değinmek istiyorum. Leblebi imalatı şehrimiz için büyük öneme sahiptir. Fakat leblebilik nohut üretimi, bitkilerdeki hastalıklardan ve verim düşüklüğünden dolayı yapılamıyordu. İmalatçılarımız, leblebilik nohutu ya ülkemizdeki başka illerden ya da yurtdışından tedarik ediyordu. Bu soruna çözüm bulmak için paydaşımız olan dört kurum bir araya gelerek leblebi sektörünün ihtiyacı olan, kolay işlem görebilen, hastalıklara karşı dayanıklı, verimi yüksek ve iklim koşullarına uygun nohut tohumları geliştirmek için yola çıktık. Altı yıllık süreçte proje içerinde yer alan tüm kurumlarımızla uyum içerisinde çalışarak Uşak Ulubey, Burdur Yeşilova ve Denizli Tavas’ta deneme ekimleri, uygun tohum seçme çalışmaları yaptık. Yöremize uygun yerli tohumlar ile leblebi sektörünün dışa bağımlığınını azaltacağız.
Diğer Projemiz olan Çerezlik Ayçekirdeği Islah Projesi’nde ise hibrit tohum elde etmeye çalışıyoruz. Özellikle son yıllarda Çin’den gelen ithal ayçekirdeği piyasaya hakim oldu. Bu da ithalatın artmasına, dövizin yurtdışına çıkmasına neden oldu. Biz de bu konuda bir çalışma başlattık ve verimliliği, hektolitresi yüksek, tüketicinin tercih edeceği hibrit ayçekirdeği tohumları elde edeceğiz. Proje sonunda hem dövizimiz içeride kalacak hem de üreticilerimiz kazanacak. Her iki projede yer alan paydaşlarımıza ve yakın ilgilerinden dolayı PAÜ Rektörümüz Prof. Dr. Ahmet Kutluhan’a teşekkürlerimi sunuyorum”
Leblebilik Nohut Islahı ve Çerezlik Ayçekirdeği projelerini değerlendirmek için Eskişehir ve Edirne’ye giden Denizli heyeti Eskişehir’de Eskişehir Ticaret Borsası’nı (ETB) ziyaret ederek ETB Yönetim Kurulu Başkanı ve TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Zeydan’dan Borsa’nın çalışmaları hakkında bilgi aldı. Denizli heyeti Borsa ziyareti sonrası Osmangazi Üniversitesi’ni ziyaret ederek Osmangazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kemal Şenocak ile görüştü.
Denizli heyeti Edirne ziyareti kapsamında ise Edirne Valisi Ekrem Canalp’ı ve Trakya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Metin Aydoğdu ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Kaya ile bir araya gelerek yapılan çalışmaları değerlendirdi.
Denizli Ticaret Borsası’nın Eskişehir ve Edirne programına Borsa Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Tefenlili, PAÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kutluhan, PAÜ Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Ramazan Alan, Borsa Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Halil Pekdemir, Yönetim Kurulu Üyeleri Özay Tanrıverdi, Cemal Kobaş, Genel Sekteri Ali Şahin, Ziraat Mühendisi Özgen Özeren ve Denizli Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nde görevli Ziraat Mühendisi Şahin Şentürk katıldı.
