Denizli’nin tarihi ilk kent kültürlerinin ortaya çıktığı Kalkolitik Çağ’dan (Bakır Çağı) beri kesintisiz yerleşime sahip olan Anadolu kadar eski ve renkli. Denizli’nin tarihi ve tarihteki ki yeri nedir?
Denizli’nin tarihi, kurulduğundan bu yana önemli bir yerleşim ve uygarlık merkezi oldu. Birçok medeniyetlere ev sahipliği yapan Denizli’nin tarihi ve tanıklık ettiği dönemlere ilişkin kültürel birikimlerini siz değerli okuyucularımız için derledik.
İyi Okumalar…
Denizli’nin tarihi incelendiğinde konumu itibari ile Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir kavşak noktası, ticaret ve haberleşmenin merkezi olduğu görülmektedir. Geçiş noktası olmasını nedeniyle de Anadolu’nun en önemli şehirlerinden biridir.
Denizli’nin tarihi, doğal ve kültürel zenginlikleri ile önemli bir turizm potansiyeline sahip oldu. Denizli’nin tarihte ki bu değişimi nasıl gerçekleşti.
Dünya’da eşi benzerine sık rastlayamayacağınız bir güzellik Pamukkale. Gerek görünümü gerek oluşumu ile dikkat çeken bu doğa mucizesi, hem arkeolojik hem de doğal bir sit alanı.
Denizli’nin binlerce yılda oluşan ve en eski tarihini oluşturan eserlerinden biri olan Pamukkale’nin hemen yanında da binlerce yıllık bir tarih yatmaktadır. Salbacos Dağlarının kuzeyinden Çökelez Dağı eteğine kadar kurulu olan Hiarapolis Antik Kenti tarihe tanıklık eden yapılardan biridir.
Pamukkale’nin oluşumu ile ilgili bilgi almak için;
Denizli tarihi tıpkı diğer birçok şehir gibi geniş bir tarihçeye sahiptir. İçinde göçleri, krallıkları, antik kentleri ve tarihi eserleri, seferleri ve savaşların yaşandığı bir bölgedir. Daha önce de belirtildiği gibi Denizli tarihi birçok medeniyete ev sahipliği yapan şehirlerden biridir. Denizli, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinin de geçiş yolu olması nedeniyle birçok olaya da tanıklık edilmiş nadide yerleşimlerdendir.
Denizli tarihçesini incelerken bu yazımıza da göz atabilirsiniz;
Örneğin bugünkü Laodikya’nın kurulumu M.Ö 246 yılına dayanmaktadır. Denizli tarihi içinde Bizans’ın Denizli’yi fethetmesi, Haçlıların Geçişi, Germşyanoğulları’nın yönetimi, ardından Osmanlı devletine geçilmesi, Redd-i İlhak Cemiyeti’nin kuruluşu ve daha birçok ana tanıklık etmiştir. Şimdi dilerseniz Denizli tarihi ve tarihçesine daha yakından ve daha kronolojik olarak inceleyelim.
M.Ö.4000’ler Kalkolitik Dönem M.Ö.3000-2000 İlk Tunç Çağı M.Ö.2000-1200/1100 Orta Tunç Çağı ve Son Tunç Çağları M.Ö.1800 Denizli’nin Arzava Siyasal Birliği içinde yer alması M.Ö.1200’ler Deniz kavimleri göçü M.Ö.1100’ler Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti’nin yıkılması M.Ö.546 Ahameniş Kralı ll.Kiros’un Lidya Krallığını ortadan kaldırılması M.Ö.360 Hellespontos, Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers Merkezi Yetkesi’ne baş kaldırışı M.Ö.334 Büyük ıskender’in Anadolu seferi ile Denizli yöresindeki Pers etkinliğine son verilmesi. M.Ö.246 II.Antiokos’un karısı Laodikeia’yı ziyareti sırasında Laodikeia kentinin kurulması. M.Ö.188 Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış antlaşmasının yapılması.
| 649 | Muaviye’nin Kıbrıs seferi |
| 1070 | Türkler’in Denizli’de ilk kez görülmeleri. |
| 1077 | Denizli’nin Türkler tarafından fethi |
| 1097 | Denizli’nin Bizans’ın eline geçmesi |
| 1102 | I. Kılıç Aslan’ın Denizli’yi fethi |
| 1119 | Denizli’nin yeniden Bizans’ın eline geçmesi |
| 1148 | Haçlıların Denizli’den geçmeleri |
| 1190 | Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı ordusunun Denizli’den geçmesi |
| 1207 | Denizli’nin yeniden Türklerin eline geçmesi |
| 1259 | Türkmenlerin, Denizli’nin yönetimini ele geçirmeleri |
| 1288 | Denizli’nin Germiyanoğulları egemenliğine girmesi |
| 1300-1368 | Denizli’de ınançoğulları egemenliği |
| 1368 | Denizli’nin yeniden Germiyanoğulları egemenliğine girmesi |
| 1391 | Denizli’nin Osmanlıların eline geçmesi |
| 1403 | Timur’un Denizli’yi Germiyanoğulları’na geri vermesi |
| 1429 | Denizli’nin kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi |
| 1874 | Denizli’de ilk rüştiye mektebinin (ortaokul) açılması |
| 1876 | Denizli’de ilk belediyenin kurulması |
| 1879 | İzmir-Aydın Demiryolu’nun Sarayköy’e dek uzatılmasına ilişkin bir antlaşmanın yapılması |
| 1883 | Yapılan yönetim değişikliği ile Denizli’nin Sarayköy, Buldan ve Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline getirilmesi. |
| 1884 | Çal kazasının Denizli sancağına bağlanması |
| 1888 | Acıpayam Kazası’nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu hattının Dinar’a dek uzatılmasının kararlaştırılması |
| 1910 | Denizli’nin ‘Bağımsız Mutasarrıflık’ haline getirilmesi |
| 22 Mart 1919 | ızmir’de toplanan Redd-i ılhak Kongresi’ne Denizli’den bir kurulun katılması |
| 25 Nisan 1919 | ıstanbul Hükümeti’nin şehzade Abdürrahim Efendi başkanlığındaki bir öğüt kurulunu Denizli’ye göndermesi |
| 15 Mayıs 1919 | ızmir’in Yunanlılarca işgali üzerine, Denizli’de bir protesto mitingi düzenlenmesi |
| 16 Mayıs 1919 | Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla Tavas’ta da bir miting düzenlenmesi |
| 17 Mayıs 1919 | ışgale karşı Çal’da bir miting düzenlenmesi |
| 29 Mayıs 1919 | Denizli Redd-i ılhak Cemiyeti’nin kurulması |
| 8 Haziran 1919 | Sarayköy’de bir Kuva-yi Milliye Cephesi’nin oluşturulması |
| 10 Haziran 1919 | Denizli’de Heyet-i Milliye’nin ve Sarayköy cephesinin Oluşturulması |
| 3 Ağustos 1919 | ıstanbul Hükümetinin Denizli’de incelemelerde bulunmak üzere Jandarma Genel Komutanı Ali Kemal Paşa’yı göndermesi |
| 7 Ağustos 1919 | Denizli Mutasarrıfı Faik Bey’in Dahiliye Nezareti’ne bir telgraf çekerek , Kuva-yi Milliye’nin dağıtılması buyruğunu geri çevirmesi |
| 18 Ağustos 1919 | Denizli delegelerinin Sivas Kongresi’ne katılmak üzere kentten ayrılması |
| 12 Ocak 1920 | Emin Efendi ve Faik Bey’in ıstanbul’da toplanan Meclisi Mebusan’a Denizli milletvekili olarak katılması |
| 21 Haziran 1920 | Çopur Musa çetesinin Çivril’i basması |
| 5 Temmuz 1920 | Yunanlıların Buldan’a ve Çal’ın bazı köylerine girmesi |
| 8 Temmuz 1920 | Demirci Mehmet Efe’nin adamlarından Sökeli Ali Efe’nin Denizli’de öldürülmesi |
| 9 Temmuz 1920 | Denizli’ye giren Demirci Mehmet Efe’nin, Sökeli Ali Efe nin ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi |
| 29 Temmuz 1920 | Yarbay Nazmi Bey’in 57. Tümen Komutanı ve Mutasarrıf vekili olarak Denizli’ye gelmesi |
| 18 Ocak 1921 | Çivril’in Yunan işgaline uğraması |
| 1 Nisan 1921 | Çivril’in ikinci kez bir işgale uğraması |
| 30 Ağustos 1922 | Çivril’in Büyük Taarruz neticesinde Yunan işgalinden kurtarılması |
| 4 Eylül 1922 | Buldan’ın işgalden kurtarılması |
