ÇOCUĞUM ÖZGÜVENLİ, AYAKLARI YERE SAĞLAM BASAN BİR BİREY OLSUN. AMA NASIL?
Anne baba olarak benimsediğiniz tutumların, çocuklarınızın özgüven gelişimindeki rolü büyüktür. Benimsediğiniz bu tutumlar çocuğa aktarılır, çocuklar gözlem yoluyla içselleştirir ve benzer davranışlar geliştirirler. Çocukların bu davranışları karşısında vereceğiniz tepkiler, onların kendine güveni yüksek bireyler olarak hayata hazırlanmasında önemli adımlardır.
0-1 yaş aralığında bebeğe verilen ilgi ve koşulsuz sevgi, kuşkusuz özgüven gelişiminin temelini oluşturur. Koşulsuz sevgiyle dünyaya gözlerini açan bebek, kendini önce aile ortamında güvende hissedecektir.
Bebeklik döneminden itibaren sevilen, kucaklanan, ihtiyaçları anne baba tarafından fark edilen ve karşılanan çocuk korunduğunu hissederek kendine güvenecektir. İhtiyaçları zamanında giderilmeyen ve ilgisiz büyüyen çocuğun özgüven gelişiminde aksaklıklar olacaktır.
Özgüvenli çocuklar yetiştirmek için anne-baba olarak neler yapmalıyız?
- Her çocuk, erken çocukluk döneminde anne-babası tarafından terk edilme korkusu yaşar. Çocuk, şaka dahi olsa terk edilmeyle ilgili korkutulmamalıdır.
- Bebeklik döneminde onu koşulsuz seven, yeterli ilgi ve şefkati gösteren ve ihtiyaçlarını hemen karşılayan anne-baba, çocuk büyüdükçe yavaş yavaş geri çekilerek, yaş dönemine uygun bilgi ve becerilerini çocuğun kendisinin kullanmasına izin vermelidir. Çocuk bu sayede yapabileceklerini keşfetme imkanı bulacaktır.
- Çocuk büyüdükçe karşılaştığı problemler de çeşitlenecektir. Çocuğun karşılaştığı bu problemler karşısında anne-baba olarak direk çözüm sunmak yerine, onunla birlikte çözüm aramanız, çocuğunuzdaki neden-sonuç ilişkisi kurma ve problem çözme becerisini geliştirme imkanı sağlayacaktır. “Sence ne yapabilirsin?”, “Bu durum karşısında ne yapabilirsin düşünelim…” gibi yönlendirmeler aracılığıyla çocuğunuzun muhakemesinin gelişmesine destek olabilirsiniz.
- Günlük hayattaki seçimleri konusunda da direk karar vermek yerine ona alternatifler sunarak kendi seçimlerini yapmasını desteklemek, onun, seçimlerine güvenen, karar verebilen güvenli bir birey olarak gelişmesini sağlayacaktır. Kendi kararlarını verip seçimlerini yaptığında, karşılaşacağı herhangi bir olumsuz durumda davranışın sorumluluğunu alabilmesi önemlidir. Ailede seçimler yapabilen çocuk, sosyal ortamda da bu duruşunu sergileyecektir.
- Çocuğunuzun karşılaştığı ya da karşılaşması muhtemel herhangi bir başarısızlık karşısında onu cesaretlendirmeniz, ona mücadele etmesi gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.
- Yaptığı herhangi bir hata karşısında kızıp eleştirerek onun güvenini sarsmak yerine hataların doğruyu öğretici birer basamak olduğu çocuğa anlatılmalıdır. Hatta kendi yaşamınızdan örnekler vererek onu yüreklendirmek, hatasını fark edip telafi etme yoluna gitmesini sağlayacaktır.
- Çocuğunuzu haklı olduğu durumlarda tebrik ederek onaylamak, haksız olduğu durumlarda da davranışını gözden geçirmeye sevk etmek, özgüven gelişimi adına doğru bir davranıştır.
- Özellikle erken çocukluk döneminde çocuğunuza vereceğiniz ev içi sorumluluklar, onun evde bir birey olduğunu hatırlatacaktır. Eve katkıda bulunmak, bir işin onun takibi ve sorumluluğunda olduğunu hissetmek, onun özgüven gelişimi için oldukça önemlidir.
- Çocuğunuz büyüdükçe onu özellikle özbakımla ilgili işlerini kendisinin yapabileceği konusunda desteklemek, bebeksi davranışlardan uzaklaştırarak ona büyük bir güven ve bağımsızlık duygusu yaşamasını sağlayacaktır.
- Çocuğunuzla iletişim kurarken her zaman özenli olmalı, göz teması kurarak dinlemeli ve onu geçiştirmemelisiniz. Bırakın çocuğunuz yaşadıklarını size anlatsın. Bu, olayları süzgeçten geçirmesini sağlamanın yanında kendini ifade etme becerisini de geliştirir. Size anlattığı şey bazen saçma gelse bile, o önemsediği ve paylaşmaya değer gördüğü şeyi sizinle paylaşıyor. Onunla kurduğunuz iletişimin, onun da çevresiyle kuracağı iletişime temel hazırladığını asla unutmayın.
- Bırakın çocuğunuz yaşadıklarını size anlatsın. Bu olayları süzgeçten geçirmesini sağlamanın yanında kendini ifade etme becerisini de geliştirir.
- Çocuğunuzun duygularını ifade edebiliyor olması önemlidir. Önce siz ona ne hissettiğini sorarak duygularını tanımasını sağlayabilirsiniz. Duygularını tanıyan çocuk, davranışlarını da yönetebilecek, sorumluluk alacaktır.
- Ona farklı sosyal alanlara girme olanağı tanıyın. Her zamankinden farklı insanlarla tanışmak ve onlarla gerektiğinde iletişim kurabiliyor olmak, özgüven gelişiminde önemli rol oynar.
- İlgi alanlarını destekleyin, hobiler edinmesini sağlayın. Bir şeyler ürettikçe ve yeni şeyler öğrendikçe kendine güveni artacak ve kendini daha başarılı hissedecektir.
- Akranlarıyla ve varsa kardeşleriyle asla kıyaslamayın. Her çocuk ayrı bir bireydir. Unutmayın, birinin güçlü tarafı, diğerinin zayıf tarafı olabilir. Çocuğunuzu iyi tanımak, ihtiyaçlarını görebilmek amacınız olsun.
Biliyorum, çocuklarınız sizlerin en kıymetlileriniz. Ancak onların sizden bağımsız bireyler olduğunu unutur, her ihtiyaçlarına önce siz koşar, ona sorumluluk vermezseniz evde lider, sosyal ortamda ve kendi içinde özgüvensiz bir kişi olarak hayata devam edecektir. Ona bazen “kıyamadığınız” noktaları mutlaka kendi içinizde veya eşinizle değerlendirmeli ve akılcı yaklaşmaya çalışmalısınız.
Psikolojik Danışman Banu Kayık Tütüncü
