Emeklilikte prim ve yaş şartlarını karşılayamayanlar için “kısmi emeklilik” formülünün geleceğini iddia edildi. Emeklilik sürecinde prim ve yaş şartlarını tam olarak karşılayamayan sigortalılara, kısmi emeklilik hakkı tanınacağı öne sürüldü.
EYT yasasının yasalaşmasının ardından, emekli olanlar ilk maaşlarını almaya başladı. Ancak EYT’den faydalanamayanlar için yeni formüller masaya yatırıldı.
İktidarın kontrolünde bulunan Sabah gazetesinden Hazal Ateş’in haberine göre, EYT kapsamında olup da primi yetmeyenler için başka seçenekler de bulunuyor.
Özellikle kadınlarda, çocuk sayısına göre emeklilik yaşının esnetilmesi ve esnafların emeklilik için gerekli prim gün sayısının düşürülmesi gibi yeni adımlar önümüzdeki günlerde devreye girecek.
İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre, EYT kapsamında olup da primi yetmeyenler kısmi emeklilik hakkından yararlanabilecek. Kısmi emeklilikte, 15 yıl ve 3600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabilecek.
1- Kısmi emekli (yaşlı) aylığına hak kazanma şartları nelerdir?
Kısmi emeklilik, belli bir yaşa geldiği halde primini tamamlayamayan sigortalılara yaştan emeklilik hakkı tanınmaktadır. Yaş haddi işe başlama tarihi, çalışılan statüye göre değişmektedir. Buna göre, 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 yıl, 3600 günü dolduğunda 50-60 arası değişen yaşı doldurduğunda emekli olabilir. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların 4500 günü tamamlaması gerekmektedir.
İlk defa çalışmaya Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında başlayan SSK’lılar 25 yıl sigortalılık 4500 prim günü doldurduğunda kadın 58 erkek de 60 yaşında emekli aylığı alabilir. Mayıs 2008’den sonra sigortalı olanların primini 1 Ocak 2036’ya kadar 5400 güne tamamlaması koşuluyla 63 yaşında emekli aylığına hak kazanabilmektedir.
2-1978 doğumlu bir kadın çalışan Nisan 1997’de ilk defa sigorta primi ödemiş ve Ocak 2010’da 3600 prim gününü doldurmuştur. Kısmi olarak ne zaman emekli olabilir?
9 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlangıç sigortası olan kadınlar; 15 yıl, 3600 prim günü ve 50 yaşını tamamlamak suretiyle emekli olabilir. 3600 gün prim ödeme sayısını 24 Mayıs 2008-23 Mayıs 2011 tarihleri arasında doldurduğu için 15 yıllık sigorta süresi ve yaş şartını 25 Mayıs 2021 tarihinden sonra yerine getireceği için kısmi olarak 58 yaşında emekliliğe hak kazanmaktadır.
Sigortalıların kısmi yaşlılık aylığına hak kazanacağı kademeli yaş haddi, (kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş, 15 yıl çalışma süresi ve 3600 prim gün sayısı) hangisi en son sağlandıysa bunun sağlandığı tarihe göre emeklilik hesabı yapılmaktadır.
3- Kimler 3600 prim günüyle emekli olabilir, aylıklar normal emeklilerden çok mu düşük?
İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre 8 Eylül 1981’den önce işe başlayan kadınlarla 8 Eylül 1976’dan önce işe başlayan erkekler 15 yıl sigorta süresi, 3600 günü tamamlayarak emekli olabilir. Sosyal Sigortular Kanunu’na göre ise 23 Mayıs 2002’de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar ve 23 Mayıs 2002’de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran erkekler 50 ve 55 yaşlarını doldurduklarında, 3600 gün prim ödemiş olmaları halinde istediklerinde emekli olabilirler.
4- Yaşlılık toptan ödemesinin koşulları nelerdir?
Yaşlılık toptan ödemesi ise, sosyal güvenlik sistemine ödenen primlerin emekli olmaya ve aylık bağlanmaya yetmediği durumlarda, primlerin iade alınabilmesi için bir seçenek olarak sunulmaktadır. Bu seçenekten yararlanabilmek için kadınların 58, erkeklerin ise 60 yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir.
Örneğin, 7 bin prim günü ile 60 yaşında emekli olacak bir erkek çalışanın sadece 2 bin prim günü varsa, yaşlılık toptan ödemesi yaparak bu 2 bin prim gününü geri alabilir.
EYT (Erken Emeklilik Hakkı) olarak da bilinen kısmi emeklilik, belirli yaş ve prim şartlarını yerine getirmiş olan sigortalılara, emekli olmadan önce kısmi olarak emeklilik hakkı tanımaktadır. Ancak, emekli aylığı normal emeklilere göre daha düşük olabilir. Hangi yaş ve prim şartının en son sağlandığına bağlı olarak emeklilik hesaplanmaktadır.
