Deprem kuşağında bulunan bir ülkede yaşadığımız hepimizin malumu. Peki bu ne demek? Deprem nasıl meydana gelir ve nasıl oluşur? Merak ettiklerinizi sizler için yanıtladık.
Deprem en kısa tanımıyla yer kürede oluşan hareketler ve sıkışmalar sonucunda yer yüzünde hissedilen sarsıntılardır. Türkiye hala aktif olan fay hatlarının üzerine yer alır ve deprem gerçeğiyle sık sık yüzyüze gelen ülkelerden biri desek yanlış olmaz. Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere 3 büyük fay hattı Türkiye’de deprem nasıl oluşur sorusunun en temel yanıtlarından bazıları.
Ülkemizde bu fay hatlarının neden olduğu ve daha farklı nedenlerle zaman zaman farklı noktalarda depremler yaşıyoruz. Geçtiğimiz aylarda depremin en yıkıcı olduğu alan Aydın‘ın Kuşadası ilçesi ve İzmir‘in Seferihisar ilçesi açıklarında meydana gelen 6,9’luk Sisam Adası depremi oldu. Deprem Sisam Adası yakınlarında gerçekleşti ancak bu sarsıntıdan en çok etkilenen İzmir‘in Bayraklı ilçesi oldu. Dün İzmir‘in Karaburun ilçesi açıklarında, bu sabah da Kayseri‘de bir dizi deprem meydana geldi. Peki Türkiye’de tahribat ve yıkımlara neden olan deprem nasıl oluşur? Denizli bu depremlerden ne kadar etkileniyor? işte ülkemizin yüzleşmesi ve bir an önce bilinçlenmesi gereken deprem gerçeği hakkında bilmeniz gerekenler…
Deprem kuşağında yer alan ve halen aktif olan fay hatlarının bulunduğu ülkemizde zaman zaman büyüklü küçüklü depremlerle sarsılıyor. Özellikle son dönemlerde hemen hemen hergün farklı şehirlerde depremi hissediyoruz.
Fay, iki kıta sahanlığının birbirlerine sürtünerek zıt yönlerde hareketleri sonucu oluşan yapı olarak tanımlanabilir. Faylar, kayanın kırılgan özelliğe sahip olmasından dolayı yüksek basınç yani gerilme, sıkışma veya bükülme gibi nedenlerle yer altında yaşanan kırılmalardan oluşur. Zaman zaman yaşanan bu depremler sonucunda da bu kırılmalar ve güç boşaltmalar meydana geliyor.
Deprem; yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayıdır.
Depremler yukarıda da belirttiğimiz gibi yer kabuğundaki fay adı verilen yerkabuğu kırıklarında meydana gelen hareketlerdir. Her yeni sarsıntıda yer kabuğunda depremin şiddetine göre 1-2 cm hatta metreye kadar yer değiştirebilir. Bunun sonucunda, gerilmenin boşalmasıyla olağanüstü büyük boyutta enerji açığa çıkar. Bu enerjinin çevredeki kaya kütlelerinde oluşturduğu titreşim depremi yaratır.
Ülkemizde her ay hemen hemen birden fazlan noktada büyük-küçük bir çok deprem yaşanıyor. Bu depremlerin temelde en büyük etkeni Atlas Okyanusu ortasındaki sırtın genişlemesinden kaynaklanıyor. Yani Afrika levhasının kuzeydoğu yönünde hareket etmesi nedeniyle Afrika, Afrika ve Anadolu Levhası çarpışıyor. Bu da Türkiye’nin farklı noktalarında depremlere neden oluyor.
Diğer nedenlerinden biri de Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanının yayılması. Bu hareketliliğin sonucunda da Arap Levhası kuzey yönüne hareketlenir ve Doğu Anadolu hattında hareketlilik ve sarsıntılara neden olmaktadır. Diğer bir deyişle Afrika kıtası her deprem hareketi ile Anadolu fay hattı Ege’nin altına dalmaktadır. Bu hareket de Kuzey Anadolu fay hattı boyunca batıya itilmesi ve Anadolu levhasının sıkışmasından kaynaklanan depremlerdir.
*Her yıl Batı Anadolu fay hattı ile 15 mm genişleme yaşanmaktadır.
Denizli, Türkiye’nin deprem bölgeleri arasında en riskli alanlardan biri. Bunun nedeni olarak Denizli’nin tabanınında sıvılaşma olması ve olası depremde büyük çaplı bir etki yaratabileceği gösterilebilir. Ancak asıl depremlere neden olan birçok fay hattının Denizli bölgesinden geçmesidir. Bilinen büyük fay hatlarından Pamukkale Fayı, Muğla Fayı, Gökova Fayı ve Fethiye-Burdur Fayı Denizli’de geçmektedir. Bunun yanında Gediz Grabeni ve Büyük Menderes Grabeni de Denizli’de deprem oluşumuna neden olan etkenlerdendir.
Öyle ki Pamukkale Fayı’nın bir dönemin en bilinen yerleşim yeri Laodikya’da büyük depremlere neden olmuş ve buradaki yerleşimin dağılmasına sebep olmuştur.
Deprem kuşağı bölgesi sakinleri olarak deprem konusunda bilinçlenmek, deprem çantası, deprem toplanma noktalarını bilmek oldukça önemli. Dilerseniz buradaki linkten Denizli’deki Toplanma Noktaları ile ilgili içeriğimizden öğrenebilirsiniz.
Hazırlayan: Ebru Özkurt
